240 p.
Vertaald uit het Duits: Ein deutsches Leben
Er wordt wel eens gezegd: het boek is (altijd) beter dan de film, maar wat doe je met een boek dat op een film gebaseerd is?
Een Duits leven is namelijk gebaseerd op de documentaire Ein deutsches Leben (2017) van Christian Krönes e.a., waarin Brunhilde Pomsel op 103-jarige leeftijd over haar tijd als secretaresse van Joseph Goebbels vertelt. Die documentaire heb ik (nog) niet gezien, maar na het lezen van dit boek ben ik heel hard geïnteresseerd. In Duitsland is die al uit op dvd, maar misschien doen ze hier ook de moeite om hem uit te brengen.
Het boek zelf valt uiteen in twee delen en dat is meteen de zwakte er van. Na het voorwoord lezen we tot pagina 154 de getuigenis van Brunhilde Pomsel, gebaseerd op de interviews uit de documentaire.
Wat Pomsel daar vertelt grenst soms aan het waanzinnige, want ze houdt na 70 jaar nog steeds vol dat ze nooit iets over de jodenvervolging of de concentratiekampen geweten heeft.
Haar getuigenis begint in haar kinderjaren, waarin Duitsland aan het bekomen is van de nederlaag in de Eerste Wereldoorlog. Er is schaarste, maar zij zelf en haar broers hebben nooit honger geleden. Ze werden wel heel streng opgevoed en op haar zestiende begint ze te werken nadat ze al de toegift had gekregen om nog een jaar verder te studeren omdat ze zo slim was. Voor verder onderwijs was er geen geld meer.
Ze begint met een kantoorbaantje en via via komt ze bij de radio terecht als secretaresse. Dat ze zich daarvoor moet aansluiten bij de NSDAP spreekt vanzelf. Je betaalt gewoon het lidgeld en je hebt daarna een mooie job, wie zou dat nu niet doen?
Pomsel benadrukt meermaals dat ze in die tijd heel naïef was en zij niet alleen, maar eigenlijk iedereen van haar generatie en ook het Duitse volk in het algemeen dat eigenlijk alleen bezig was met in leven blijven in soms barre omstandigheden. In politiek was toen niemand geïnteresseerd en er was ook niet zoveel informatie voorhanden als nu. Ze verbaast zich ook meermaals over hoe jongeren van vandaag geëngageerd kunnen zijn en op de hoogte zijn van van alles en nog wat. Dat kon gewoon niet in de jaren '30 van de vorige eeuw.
Is dat haar kop in het zand steken of was het toen zo? Nu kunnen we dat niet meer weten, maar het is wel duidelijk dat we niet met ogen uit de 21ste eeuw naar een periode van 70-80 jaar geleden kunnen kijken. De tijden waren toen anders en er was geen massamedia (wel -hysterie met momenten) waar iedereen informatie vandaan kon halen.
Na de radio komt ze op het ministerie van propaganda terecht, bijna direct onder Joseph Goebbels. Ze is daar een van de vele secretaresses en direct contact met de minister heeft ze vrijwel nooit. Goebbels is een heel indrukwekkende figuur, altijd strak in het pak en met perfect gemanicuurde handen, het is alleen jammer dat hij zo mankt...
Over haar jaren in het ministerie van propaganda kan ze niet veel vertellen, ze had werk maar wat ze juist deed, was in haar ogen helemaal niet belangrijk. Van de grote beslissingen kreeg ze niets mee, ze moest er ook nooit nota's over uittypen, volgens haar bleven die gewoon binnenskamers zonder dat buitenstaanders daar iets van mee kregen.
De getuigenis van Brunhilde Pomsel vond ik echt indrukwekkend. Ze is tot aan haar dood (ze stierf vorig jaar op 106-jarige leeftijd) heel helder gebleven en wist duidelijk over de periode onder Goebbels te vertellen, hoewel er volgens haar niet veel over te vertellen viel.
Een indrukwekkende getuigenis.
Hierna volgt nog zo'n 70 bladzijden waarin auteur Thore D. Hansen het karakter van Pomsel met de grond gelijk maakt en waarin hij parallellen trekt met vandaag, nu rechtsgeorïenteerde politici de macht lijken over te nemen. Die parallellen zijn er wel degelijk en als we inderdaad met gesloten ogen blijven zitten, staan we binnenkort even ver als Duitsland in 1933.
Maar hij gaat er ook zwaar over. Ik heb al gezegd dat je niet met hedendaagse ogen naar gebeurtenissen uit die tijd kan kijken. Hij geeft zelf toe dat de tijden toen anders waren en zeker de positie van de vrouw, maar toch moet hij een beetje aan Brunhildebashing doen. Makkelijk nu ze dood is.
Ok, ik ken de vrouw niet, heb haar nooit gekend, maar ik denk dat je haar tot op zekere hoogte mag geloven in haar getuigenis. Dat een hedendaags mannetje met schrijversambities (hij had namelijk niets met de film zelf te maken) dan maar op haar kap een boek gaat schrijven waarin hij wel waarschuwt voor hedendaagse problematieken maar daarnaast ook deze vrouw compleet in diskrediet wil brengen, is er voor mij een beetje over. Het boek krijgt daardoor een vies randje - en nu eens niet door wat er in 1940-45 gebeurd is - en mist er bij mij zijn doel door.
Drie sterren. Als het enkel Brunhilde Pomsels getuigenis was geweest, had het nog 3.5 sterren gekregen. De demagogie van Thore D. Hansen doet het een halve ster verliezen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten