zondag 26 maart 2017

Ons soort mensen - Juli Zeh


Ambo/Anthos, 2016
670 p.
Vertaald uit het Duits: Unterleuten

Van op de achterflap:

Soms kan een idylle een hel zijn. Zoals Unterleuten, ergens in Duitsland. Wie het dorp doorrijdt, raakt gecharmeerd van de gebouwen, van de bewoners en van de ongerepte natuur. Maar achter de façade gaat een compleet andere wereld schuil.

Het lijkt alsof Linda in het paradijs is beland in Unterleuten. De rust wordt wreed verstoord wanneer een investeringsmaatschappij besluit er een windmolenpark te gaan bouwen.

Belegger Meiler en boer Gombrowski zijn bereid grond te verkopen voor een paar miljoen euro, maar dat grondgebied is nét te klein voor een windmolenpark. Als Linda ook verkoopt is er wel genoeg plek. In gedachten ziet ze haar droom in vervulling gaan eigenaar te worden van een manege. En ze probeert het onderste uit de kan te halen.

Dan is er nog Kron, de aartsvijand van Gombrowski en doorgewinterde herrieschopper die alles op alles zet om het windmolenpark tegen te houden. Oude geschillen steken de kop op - hoeveel intriges kunnen de dorpsbewoners aan?

Deze omschrijving doet de roman allesbehalve eer aan. Om te beginnen: Linda is niet het hoofdpersonage want Ons soort mensen is een ensembleroman (is dat een woord?) waarin elke dorpsbewoner die iets in de pap te brokken heeft over het windmolenpark aan het woord komt.

En die dorpsbewoners zijn zo divers als maar kan zijn: de oudgedienden, die al generaties lang in Unterleuten wonen en hun aanhangers en tegenstanders, en de inwijkelingen uit de stad die hopen in Unterleuten nieuwe energie en een nieuw begin te krijgen.

Dit kleine fictieve dorp op een uurtje rijden van Berlijn heeft een inwonersaantal van ongeveer 200 zielen en we volgen de denkwereld van 12 onder hen. Hoe ze plannen smeden om het windmolenpark tegen te gaan of juist niet. Wie er voor hun kar moet gespannen worden om te verkrijgen wat ze willen en wat ze moeten doen om hun zin te krijgen.

Oude rot Gombrowski, zoon van een landeigenaar die in de DDR-tijd al zijn grond kwijtraakte aan de staat en na de Wende alles in het werk stelde om die grond terug te krijgen, bindt de strijd aan met zijn rivaal Kron, jaloerse nakomeling van ploeterende boeren, die uit een steenezelmentaliteit alles wil dwarsbomen wat Gombrowski vooruit kan helpen.

Tussendoor maak je nog kennis met burgemeester Arne, die diep in de zak van Gombrowski zit, maar vaderlijke gevoelens koestert voor Kathrin, de dochter van Kron, die zonder moeder moest opgroeien en als kind bij Arne geborgenheid vond.

Vogelbeschermer Gerhard, gefaalde professor uit Berlijn, woont met zijn jonge vrouw en ex-studente Jule (en hun baby Sophie) naast Schaller, die ze "het beest van hiernaast" noemen. Nog iemand die in Gombrowski's zak zit en die het jonge gezin de duvel aandoet omdat Gerhard allerlei (ver)bouwplannen in het dorp doet vertragen omdat de kemphaan, de zeldzame vogel op de cover van het boek, zijn broedgebied in de buurt heeft.

En zo zijn er nog wel een paar... Allemaal mensen die in hun eigen gelijk leven en dat van een ander niet willen onderkennen, waardoor er allerlei kleingeestige conflicten ontstaan.

Juli Zeh, een groot literair talent uit Duitsland, voerde mij helemaal mee in die dorpsmentaliteit waar je als buitenstaander (en zeker als stadsmens) kop noch staart aan krijgt. Iedereen leeft in constant conflict met elkaar maar tot compromissen of oplossingen komt het niet echt omdat de mensen niet met elkaar kunnen of willen praten.

Het spreekt dan ook als vanzelf dat er in de strijd voor of tegen het windmolenpark, slachtoffers zullen vallen. Het ene al wat zwaarder gekwetst dan het andere.

Deze gigantische roman schrok mij eerst wat af, want zo'n dik boek lezen betekent er lang mee bezig zijn - 17 dagen in mijn geval want ik lees bijna alleen 's avonds in bed - en misschien valt het wel tegen en verlies je leestijd die je aan een ander boek had kunnen geven...

Gelukkig was dat laatste niet het geval. Ons soort mensen sleept je helemaal mee in de windmolenstrijd, je leert een aantal mensen kennen die elk hun mindere kantjes hebben - want bijna niemand is echt sympathiek te noemen - en als een boek mij medelijden kan doen krijgen met een hond, is de schrijfster echt wel goed bezig.

Voor het Duitse boek werd een website gemaakt, waar je een plattegrond van Unterleuten terugvindt waarin aangeduid wordt wie waar woont. Er zijn korte biografieën van de personages (opletten: spoilers voor wat er na het boek met hen gebeurt!) en je kan er doorklikken naar websites en facebookprofielen die iets met de gebeurtenissen in het boek te maken hebben, maar die natuurlijk specifiek voor het boek gemaakt werden. Een interessant multimediaproject dat een extra dimensie aan het leesgebeuren geeft.

Laat je dus vooral niet afschrikken door de lengte van 670 pagina's. Ons soort mensen is een totaalervaring en maakt grote kans om in mijn top 10 van 2017 te belanden. Dat durf ik met een gerust hart nu al in maart te zeggen.

Vier sterren voor dit schitterende boek.


1 opmerking:

  1. Allez vooruit, Evelyne krijgt medelijden met een hond. ;-) Geweldige bespreking!

    BeantwoordenVerwijderen